بورس

بورس

در یک تقسیم‌بندی ابتدایی و ساده اقتصادی، می‌توان مردم را به دو دسته تقسیم کرد. دسته اول کسانی هستند که پول و سرمایه و پس‌انداز (به هر اندازه‌ای) دارند، اما نمی‌توانند فعالیت اقتصادی انجام دهند. دسته دوم نیز افرادی هستند که توانایی انجام کار اقتصادی دارند، اما به سرمایه برای انجام آن نیازمندند. از طرفی، سرمایه و پس‌انداز همه مردم با هم برابر نیست و سلیقه و هدف آن‌ها برای سرمایه‌گذاری با هم تفاوت دارد؛ 

تاریخچه بورس ایران

مطالعات اولیه درباره تأسیس بورس در ایران، به سال ۱۳۱۵هجری‌شمسی برمی‌گردد. در این سال، فردی بلژیکی به نام «ران لوترفِلد» پس از انجام مطالعات گسترده درباره‌ تأسیس بورس در ایران، اساسنامه‌ داخلی بورس را تهیه و به مسئولان ایرانی ارائه کرد، اما با توجه به شرایط آن زمان و وقوع جنگ جهانی دوم، عملاً موضوع بررسی و تأسیس بورس در ایران بیش از ۲۵سال به تأخیر افتاد.

در سال ۱۳۴۱، کمیسیونی در وزارت بازرگانی و با حضور نمایندگان وزارت دارایی، وزارت بازرگانی و بانک توسعه‌ تشکیل شد.در اواخر همان سال هیئتی از بورس بروکسل به سرپرستی دبیر کل این بازار برای مشارکت در راه‌اندازی بورس ایران، به کشورمان دعوت شدند و بالاخره پس از چهار سال، در سال ۱۳۴۵ قانون تشکیل بورس اوراق بهادار  مجلس تصویب و برای اجرا از سوی وزارت اقتصاد به بانک مرکزی ابلاغ شد.

حدود یک سال بعد از ابلاغ قانون تشکیل بورس اوراق بهادار، در پانزدهم بهمن‌ماه سال ۱۳۴۶ و با انجام چند معامله بر روی سهام بانک توسعه‌‌‌‌‌‌‍ صنعتی و معدنی که بزرگ‌ترین مجتمع واحدهای تولیدی و اقتصادی در آن تاریخ به شمار می‌رفت، به‌طور رسمـی فعالیت خود را آغاز کـرد.

انواع بازار بورس

از این رو، انواع بازارها را می توان به سه دسته ی کلی زیر طبقه بندی کرد.

۱- بورس کالا

بازاری که در آن خرید و فروش کالاهای معین صورت می گیرد و به طور منظم و دایٔم فعال است بورس کالا نام دارد. در بورس کالا معمول مواد خام و مواد اولیه مورد معامله قرار می گیرد. هر بورس کالایی را با نام همان کالایی که مورد معامله قرار می گیرد نامگذاری می کنند. مثل بورس نفت و بورس گندم.

۲- بورس ارز

در بورس ارز، همان طور که از نام آن مشخص است، کار خرید و فروش پول های خارجی انجام می گیرد. این بورس در کشور ما فعال نیست اما در کشورهای پیشرفته فعالیت چشمگیری دارد.

۳- بورس اوراق بهادار

در بورس اوراق بهادار دارایی های مالی از قبیل سهام، اوراق مشارکت و… مورد معامله قرار می گیرد. در ایران، به بازار خرید و فروش اوراق بهادار که به طور رسمی و دایٔمی در محل معینی تشکیل می شود “بورس اوراق بهادار” می گویند .

بهترین روش سرمایه گذاری در ایران

۱- سرمایه‌گذاری مستقیم در بورس

منظور از روش مستقیم این است که شما(سرمایه‌گذار) با افتتاح حساب نزد کارگزاری‌ها به صورت مستقیم اقدام به خرید و فروش سهم کنید.

در سرمایه‌گذاری مستقیم شما با مراجعه به صورت تلفنی و یا از طریق اینترنت می‌توانید ضمن رصد بازار اقدام به خرید و فروش سهام شرکت‌های حاضر در بورس کنید.

برای این روش حرفه‌ای بودن در بازار سرمایه و شناخت کافی از سازوکار بورس و ابزارهای معامله‌گری ضروری است. افراد غیرحرفه‌ای نباید در سرمایه‌گذاری مستقیم سرمایه‌گذاری کنند چون، ریسک و چالش‌های حضور در بورس را افزایش می‌دهد.

۲- سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بورس

سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بورس به این معنا است که به جای اینکه خودمان مستقیماً به خرید و فروش سهام بپردازیم، بازار را رصد کنیم و همه چیز را مورد بررسی مداوم قرار بدهیم، به افراد آگاه و متخصصی مراجعه می کنیم. این افراد متخصص به ما کمک می‌کنند، سرمایه خود را در حوزه‌های مختلف سرمایه‌گذاری به کار بگیریم.

انجام سرمایه‌گذاری با واسطه در بورس به کسانی که زمان و وقت کافی برای یادگیری اصول سرمایه‌گذاری و روش‌های سرمایه‌گذاری گذاری در بورس ندارند، در رسیدن به سود و درآمدی مطلوب کمک شایانی می‌کند.

در این صورت با اعتماد به افراد با دانش و باتجربه در بورس، ریسک سرمایه‌گذاری هم کاهش می‌یابد.

اولین مفهوم از اصطلاحات بورس: بازار اولیه و ثانویه

بازار اولیه و ثانویه از اصلی‌ترین تقسیم‌بندی‌هایی است که برای بازار انجام می‌شود و جزو مهم‌ترین اصطلاحات بورس به شمار می‌رود.

بازار اولیه

بازار اولیه (primary market) به بازاری می‌گویند که در آن یک دارایی برای اولین بار معامله می‌شود.

بنابراین بازاری که در آن اوراق بهادار شرکت‌ها برای اولین بار عرضه و فروخته می‌شود، بازار اولیه نام دارد.

در این بازار، شرکت‌ها سرمایه مورد نیاز خود را به طور مستقیم و از طریق فروش سهام به مردم تأمین می‌کنند که این کار در قالب پذیره‌نویسی صورت می‌گیرد. پذیره‌نویسی از طریق بانکی که نماینده شرکت است یا سایر موسسات مجاز انجام می‌شود. در این بازار، همیشه فروشنده اوراق همان شرکتی است که سهام آن در حال عرضه است.

بازار ثانویه

دارایی‌هایی که در بازار اولیه و در فرایند پذیره‌نویسی معامله شده‌اند، در بازار ثانویه مورد معامله مجدد قرار می‌گیرند. یعنی اگر کسی سهام شرکتی را در مرحله پذیره‌نویسی و در بازار اولیه خریداری کند و سپس قصد فروش سهام خود را داشته باشد، این کار را در بازار ثانویه انجام می‌دهد.

در بازار ثانویه معامله‌گران به خرید و فروش سهام با یکدیگر می‌پردازند و شرکت نقشی در این فرایند ندارد. تمام معاملاتی که در بازار بورس انجام می‌شوند، در دسته معاملات بازار ثانویه قرار می‎گیرند؛ یعنی در بورس شرکتی تاسیس نمی شود و فقط سهام شرکت‌های پذیرفته‌شده مورد معامله قرار می‌گیرد.

مفهوم دوم: قیمت اسمی

قیمت اسمی به قیمتی گفته می‌شود که مبنای فروش سهم در بازار اولیه قرار می‌گیرد و در بازار بورس تهران برابر 100 تومان است.

همانطور که از عنوان آن پیداست، این فقط قیمت اسمی سهم است و به این معناست که قیمت هر سهم شرکت در روز نخست، برابر با 100 تومان تعیین شده است و سهامداران روز نخست برای خرید سهام این شرکت مبلغ 100 تومان پرداخت نموده‌اند.

یعنی پذیره‌نویسی سهام شرکت با قیمت اسمی 100 تومان انجام می‌شود و سپس، بسته به عملکرد شرکت و میزان عرضه و تقاضا برای سهام شرکت در بازار ثانویه، قیمت آن تغییر می‌کند و به بیشتر یا کمتر از قیمت اسمی سهم می‌رسد.

قیمت اسمی جزو آن دسته از مفاهیم بورس است که ممکن است تازه‌کاران، کاربرد و مفهوم آن را به‌درستی درک نکنند؛ بنابراین توجه کنید که این عدد صرفاً یک مبلغ قراردادی برای انجام محاسبات و فرایندهای قانونی است و معامله سهام شرکت‌ها بین افراد در بورس لزوماً با این مبلغ انجام نمی‌شود.

در محاسبات مختلف مربوط به افزایش سرمایه‌ها هم همین عدد 100 تومان مبنا قرار می‌گیرد. برای محاسبه سرمایه یک شرکت در بازار بورس تهران، باید تعداد سهام آن را در عدد 100 تومان ضرب کرد و همچنین برای تعیین تعداد سهام یک شرکت، همین عمل را معکوس می‌کنیم؛ یعنی میزان سرمایه شرکت را بر عدد 100 تومان تقسیم می‌کنیم تا تعداد سهام آن به دست آید.

سومین مفهوم: پرتفو (Portfolio) یا پرتفوی

پرتفو از مهم‌ترین اصطلاحات بورس و بازارهای مالی مختلف دیگر است. در واقع پرتفو همان سبد سرمایه‌گذاری است که در بازار بورس، سهام شرکت‌های مختلف در این سبد قرار می‌گیرد.

مفهوم چهارم: کد معاملاتی یا کد بورسی

کد معاملاتی و کد بورسی، دو مورد از اصطلاحات بورس هستند که معنای یکسانی دارند. کد معاملاتی مثل شناسنامه‌ای برای سرمایه‌گذاران و معامله‌گران در بازار بورس است.

در واقع کد معاملاتی کد ثابتی است که به صورت منحصربه‌فرد به هر یک از سهامداران اختصاص داده می‌شود تا برای خرید و فروش سهام از آن استفاده کنند. کد بورسی هر فرد، شامل سه حرف اول نام خانوادگی او و یک عدد ثابت به دنبال آن است. کارکرد کد معاملاتی افراد در بازار بورس، مانند شماره حساب در نقل و انتقالات بانکی است.

مفهوم پنجم: شرکت کارگزاری

کارگزاری از مهم‌ترین اصطلاحات بورس است که وقتی می‌خواهید سرمایه‌گذاری در بورس را آغاز کنید، قطعاً با کارگزاری‌ها مواجه می‌شوید و باید از بین آن‌ها یکی را برای خود انتخاب کنید. کارگزاری‌ها بنگاه‌های معاملاتی‌اند که خرید و فروش سهام از طریق آن‌ها انجام می‌شود. موقع خرید و فروش سهام، شرکت‌های کارگزاری وکیل تام‌الاختیار خریدار و فروشنده محسوب می‌شوند.

در واقع کارگزاری‌ها واسطه بین سهامداران و سازمان بورس هستند. همانطور که برای انجام امور مربوط به دارایی‌های پولی به بانک مراجعه می‌کنیم، برای انجام امور مربوط به دارایی سهام خود نیاز داریم به یک شرکت کارگزاری مراجعه کنیم.

کارگزاری‌ها موظف‌اند که مطابق ضوابط و قوانین سازمان بورس عمل کنند و برای شروع فعالیت خود، از طریق آزمون با شرایط خاص انتخاب می‌شوند. برای فعالیت در هر یک از زمینه‌های بورس اوراق بهادار، کالا و انرژی، کارگزاران باید مجوز فعالیت در آن زمینه را از سازمان بورس دریافت کنند.

ششمین مفهوم از اصطلاحات بورس: نماد شرکت‌های بورسی

بعضی از اصطلاحات بورس، هر لحظه به کار می‌روند و برای فعالان بازار کاربرد بسیار زیادی دارند. نماد شرکت‌های بورسی هم از این دسته اصطلاحات بورسی است. همانطور که فعالان بازار را با کد بورسی می‌شناسیم، شرکت‌ها را هم با نمادشان شناسایی می‌کنیم.

برای سهولت شناسایی و دسته‌بندی شرکت‌های بورسی در این بازار، از عبارتی استفاده می‌شود که در واقع نماد آن شرکت بورسی است. نماد شرکت‌های بورسی عبارتی است که معمولاً از حرف اول گروه صنعتی آن شرکت به علاوه قسمتی از نام خود شرکت تشکیل می‌شود.

مفهوم هفتم: سال مالی

سال مالی از آن دسته اصطلاحات بورس است که در زمینه حسابداری و مدیریت کاربرد بسیار زیادی دارد.

به مدت یک سالی که از ابتدا تا انتهای آن فعالیت مالی شروع می‌شود و پایان می‌یابد سال مالی گفته می‌شود. ممکن است زمان شروع و پایان سال مالی با  ابتدا و انتهای سال شمسی یکسان باشد اما در موارد بسیاری اینطور نیست.

برای محاسبه سود و زیان یک شرکت، یک دوره خاص تعیین می‌شود که در پایان آن، اعضای هیئت مدیره موظف به گزارش‌دهی راجع به عملکرد خود در آن دوره و ارائه پیش‌بینی از عملکرد آتی شرکت هستند. تعیین این دوره بر اساس موافقت اکثر سهامداران انجام می‌شود.

در پایان سال مالی، سود و زیان شرکت محاسبه شده و در کنار گزارش عملکرد و چشم‌انداز شرکت، در اختیار سهامداران قرار داده می‌شود.

در کشور ما و بورس ما رایج است که یک سال کامل به عنوان سال مالی مشخص شده و گزارش‌ها و صورت‌های مالی مورد نظر در پایان این دوره منتشر شود اما در بعضی از بورس‌های جهانی از دوره‌های کوتاه‌تر از سال هم استفاده می‌کنند.

استفاده از دوره‌های مالی طولانی‌تر باعث تعدیل بیشتر سودهای اعلامی ابتدای دوره توسط شرکت‌ها می‌شود و در بازارهای کارا تاثیر خاصی بر روند قیمتی ندارد.

هشتمین مفهوم: شاخص

شاخص‌ها اعدادی هستند که وضعیت بازار را طی دوره های قبل و جاری نشان می‌دهند. برای سرمایه‌گذاری در هر بازار بورسی، ابتدا لازم است که وضعیت آن را بررسی کنیم. شاخص‌های مختلفی وجود دارند که وضعیت بازار را به ما نشان می‌دهند.

مفهوم نهم: سود پیش بینی شده (EPS)

این مفهوم به معنای سود عایدی شرکت به ازای هر سهم است که توسط شرکت پیش‌بینی می‌شود. سود پیش‌بینی‌شده از آن دسته اصطلاحات بورس است که کمی فنی‌تر محسوب می‌شود.

هر شرکتی در ابتدای سال مالی، میزان سود خود در آن دوره را بر اساس نظر هیئت مدیره شرکت تخمین می‌زند و به سهامداران اعلام می‌کند. معمولاً این اعلام سود با محافظه‌کاری انجام می‌شود. سود پیش‌بینی‌شده در قیمت سهم تاثیر مستقیم دارد.

دهمین مفهوم: تعدیل سود

تغییرات سود پیش‌بینی‌شده (EPS) شرکت‌ها طی سال مالی را تعدیل می‌گویند. بنابراین این اصطلاحات بورس، یعنی سود پیش‌بینی‌شده و تعدیل سود، مفهوم و کاربرد بسیار مرتبطی دارند.

پس از شروع سال مالی، بسته به روند عملکرد شرکت، هیئت مدیره تخمین ارائه‌شده از مقدار EPS را به رقمی واقعی نزدیک‌تر کرده یا اصطلاحاً آن را تعدیل می‌کند.

مفهوم یازدهم از اصطلاحات بورس: بسته شدن نماد

مورد بعدی اصطلاحات بورس که به آن می‌پردازیم، بسته شدن نماد است. این اصطلاح به این معناست که آن نماد به دلایلی برای مدتی غیر قابل معامله خواهد بود.

برای اعمال هر تغییر اساسی و قابل توجهی درباره شرکت، از جمله تغییر  محل، تعدیل EPS، افزایش سرمایه و تعیین اعضای هیئت مدیره، بسته شدن نماد معاملاتی شرکت الزامی است.

یعنی معاملات سهام شرکت تا زمان تصمیم‌گیری در خصوص موارد بالا تعطیل خواهد شد و نماد شرکت در تابلوی بورس به وضعیت متوقف در خواهد آمد.

بعد از تصمیم‌گیری درباره موارد گفته‌شده، سهام شرکت مورد نظر با اجازه سازمان بورس و با قیمت جدید وارد تابلو خواهد شد یا اصطلاحاً نماد بازگشایی می‌شود. در روز بازگشایی نماد، سهام از قانون حجم مبنا پیروی نمی‌کند و مانند روزهای دیگر سقف و کف قیمتی مجاز نخواهد داشت.

دوازدهمین مفهوم: مجمع سالیانه

به گردهمایی سهامداران و اعضای هیئت مدیره شرکت‌ها برای ارائه وضعیت عملکرد شرکت و تعیین سود، مجمع سالیانه گفته می‌شود. همانطور که از عنوان این مفهوم از اصطلاحات بورس مشخص است، این مجمع هر سال یک بار تشکیل می‌شود که مطابق قانون سازمان بورس، زمان برگزاری آن باید حداکثر چهار ماه بعد از پایان سال مالی شرکت‌ها باشد.

در مجمع سالیانه که به آن مجمع عادی هم گفته می‌شود، هیئت مدیره گزارش خود را به سهامداران ارائه می‌کند و در مورد میزان سود تقسیمی بین سهامداران تصمیم‌گیری می‌شود.

یکی از مسائلی که در مجمع در مورد آن تصمیم گرفته می‌شود، تعیین روزنامه رسمی شرکت است. شرکت موظف است تمام اخباری را که لازم است سهامداران از آن مطلع شوند (از قبیل تاریخ برگزاری مجمع، افزایش سرمایه، زمان پرداخت سود و…) در روزنامه رسمی منتشر کند.

سیزدهمین مفهوم: سود تقسیمی (DPS)

سود تقسیمی هم از آن دسته مفاهیم بورس است که از نظر سرمایه‌گذاری، حسابداری و مدیریتی اهمیت بسیاری دارد.

سود تقسیمی به سودی گفته می‌شود که پس از کسر مالیات، توسط شرکت به ازای هر سهم به سهامداران پرداخت می‌شود.

معمولاً به علت بلاتکلیف بودن برخی طلب‌ها و بدهی‌ها، وجود بعضی حساب‌های مشکوک در شرکت یا وجود برنامه‌های توسعه‌ای، همه سود حاصل‌شده (EPS) را بین سهامداران تقسیم نمی‌کنند و مقداری از آن را به صورت اندوخته در شرکت باقی می‌گذارند که در سال‌های بعد در مورد آن تصمیم‌گیری شود.

در بیشتر موارد DPS کوچک‌تر از آخرین EPS شرکت است. در بعضی موارد خاص هم DPS بیشتر از EPS است که معمولاً این مبلغ اضافی از محل سود انباشته سال‌های قبل تامین می‌شود.

اختلاف بین DPS و آخرین EPS، به شکل اندوخته در حساب شرکت باقی می‌ماند که می‌تواند از نوع اندوخته قانونی یا عادی باشد.

چهاردهمین مفهوم: مجمع فوق‌العاده

مفهوم بعدی از مهم‌ترین اصطلاحات بورس، مجمع فوق‌العاده است. معمولاً این دسته از مفاهیم و اصطلاحات بورس، مانند مجمع سالانه و عمومی، بیشتر برای کسانی اهمیت دارد که با هدف سرمایه‌گذاری و نگاه بلندمدت وارد بازار سهام شده‌اند. کسانی که صرفاً به عنوان معامله‌گر کوتاه‌مدت در بازار فعالیت دارند، با این اصطلاحات بورس برخورد خیلی زیادی نخواهند داشت. اما حتی برای این افراد هم آشنایی اولیه با این مفاهیم بورس ضروری است.

مجمع فوق‌العاده، گردهمایی سهامداران و هیئت مدیره شرکت‌هاست که برای ایجاد تغییرات اساسی در اساسنامه شرکت مانند تغییر سال مالی، تغییر محل شرکت یا تصویب طرح توجیهی افزایش سرمایه تشکیل می‌شود.

هر مجمعی به غیر از مجمع عادی سالیانه، فوق‌العاده نام دارد. شرکت‌ها در مواقع خاص، ملزم به تشکیل مجمع فوق العاده هستند. یکی از این موارد، تغییرات در هیئت مدیره است. برای این منظور باید در هر زمان که لازم باشد، سهامداران شرکت در محل تعیین‌شده حاضر شوند و برای انتخاب هیئت مدیره جدید رای‌گیری کنند.

یکی دیگر از موارد و دلایل تشکیل مجمع فوق‌العاده، تصویب افزایش سرمایه است. برای این کار، هیئت مدیره باید طرح توجیهی خود را در این باره ارائه کند و در صورت تصویب سهامداران، افزایش سرمایه اجرا می‌شود.

مفهوم پانزدهم: افزایش سرمایه

افزایش سرمایه شرکت‌ها، یکی دیگر از مفاهیم و اصطلاحات بورس است.

شرکت‌ها به منظور تامین منابع مورد نیاز برای اجرای طرح‌های توسعه‌ای و رشد سرمایه‌گذاری‌ها، تامین سرمایه در گردش، اصلاح ساختار سرمایه و… اقدام به افزایش سرمایه می‌کنند.

شانزدهمین مفهوم از اصطلاحات بورس: دامنه نوسان قیمت سهم

یکی از جنجال‌برانگیزترین اصطلاحات بورس، دامنه نوسان است. بسیاری از معامله‌گران با وجود چنین محدودیتی برای قیمت مخالف‌اند و آن را مانعی بر سر راه عملکرد درست بازار می‌دانند.

برای جلوگیری از نوسانات شدید قیمت سهم‌ها و تلاطم بازار، سازمان بورس اوراق بهادار تهران محدودیتی برای دامنه نوسان قیمت سهم تعیین کرده است. این دامنه محدود برای مدتی طولانی، مثبت و منفی 5 درصد بود.

هفدهمین مفهوم: صف خرید و صف فروش

اصطلاحات بورسی صف خرید و صف فروش، جزو آن دسته از مفاهیم بورس هستند که احتمالاً بدون سابقه معامله چندان در بازار هم با آن‌ها برخورد داشته‌اید. برای درک این اصطلاحات بورس ابتدا باید دو مفهوم عرضه و تقاضا را بفهمیم.

هر معامله‌ای که بر سر کالا یا خدمتی انجام می‌شود، دارای دو طرف عرضه و تقاضاست. عرضه همان طرف فروشنده و تقاضا همان طرف خریدار است. در بازار بورس هم درست مثل بقیه بازارها، عرضه‌کنندگان همان افرادی‌اند که قصد فروش سهام خود را دارند و در طرف تقاضا هم کسانی قرار می‌گیرند که مایل به خرید سهام هستند.

مفهوم هجدهم: نسبت پی به ای (P/E)

این نسبت بیانگر نسبت قیمت (Price) یک سهم به پیش‌بینی سود سهام (EPS) آن است. به لحاظ تئوری، نسبت P/E یک سهم به ما می‌گوید که سرمایه‌گذاران حاضرند به ازای دریافت هر ریال سود يک شركت، چند ریال بابت خرید آن بپردازند.

نوزدهمین مفهوم بورسی: صورت‌های مالی

صورت‌های مالی جزو آن گروه از اصطلاحات بورس هستند که برای تحلیلگران بنیادی و علاقه‌مندان به سهامداری و سرمایه‌گذاری بلندمدت اهمیت بسیار زیادی دارند. در واقع برای این که بتوانیم بر پایه مفاهیم و اطلاعات بنیادی روی سهام شرکتی سرمایه‌گذاری کنیم، باید از وضعیت مالی آن شرکت آگاه باشیم و آن را به‌خوبی بررسی کنیم. صورت‌های مالی امکان انجام چنین کاری را فراهم می‌کنند.

صورت‌های مالی گزارش‌هایی خلاصه و استاندارد هستند که بر اساس آن‌ها می‌توان راجع به وضعیت مالی یک شرکت (سوددهی، زیان‌دهی، میزان گردش نقدینگی و…) قضاوت کرد. این گزارش‌ها به صورت طبقه‌بندی‌شده منتشر می‌شوند و در آن‌ها می‌توان درباره وضعیت، عملکرد و انعطاف‌پذیری مالی شرکت قضاوت کرد. اطلاعات موجود در صورت‌های مالی می‌توانند برای مدیران، سهامداران، قانون‌گذاران و… سودمند باشند.

مفهوم بیستم: تحلیل بنیادی (Fundamental Analysis)

تحلیل بنیادی یا فاندامنتال، از اصلی‌ترین اصطلاحات بورس و یکی از دو روش اصلی برای تحلیل بورس و سایر بازارهای مالی است. این روش تحلیل، رویکردی برای پیش‌بینی وضعیت آتی بازارهای مالی بر اساس اخبار و اطلاعات دریافتی از اقتصاد ملی و جهانی، صنعت و صورت‌های مالی شرکت‌هاست.

افرادی که از رویکرد بنیادی در تحلیل سهام شرکت‌ها استفاده می‌کنند، به دنبال این هستند که ارزش واقعی (ذاتی) سهم را بر اساس عوامل مختلف تعیین کنند.

در تحلیل بنیادی، عوامل مختلفی که بر قیمت سهام شرکت‌ها تاثیر می‌گذارد مورد تحلیل و ارزیابی قرار می‌گیرد.

مفهوم بیست‌ویکم از اصطلاحات بورس: تحلیل تکنیکال (Technical Analysis)

تحلیل تکنیکال دومین روش اصلی تحلیل است که از اصلی‌ترین اصطلاحات بورس و سایر بازارهای مالی به شمار می‌رود. این روش تحلیل، رویکردی برای پیش‌بینی وضعیت آتی بازارهای مالی مبتنی بر مطالعه وضعیت گذشته بازار است.

بیست‌ودومین مفهوم: صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک (Mutual Funds)

به طور کلی به دو روش می‌توان در بازارهای مالی سرمایه‌گذاری کرد:

• روش اول، روش مستقیم است که خودِ شخص اقدام به خرید و فروش اوراق بهادار می‌کند.
• روش دوم، روش غیرمستقیم است که یک موسسه مالی به عنوان واسطه بین سرمایه‌گذار و سرمایه‌پذیر عمل می‌کند. صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک نمونه‌ای از این موسسات مالی واسطه هستند.

صندوق سرمایه‌گذاری مشترک نهادی است که منابع مالی را از مردم جمع‌آوری کرده و پس از تجمیع این منابع، آن را در سبد متنوعی از اوراق بهادار سرمایه‌گذاری می‌کند.

مفهوم بیست‌وسوم: بورس کالا و انواع قراردادهای آن

مورد بعدی اصطلاحات بورس، بورس کالا و انواع قراردادهای آن است. بورس کالا بازاری سازمان‌یافته است که در آن، کالاهای معینی با استفاده از روش‌های مشخص معامله می‌شوند. معامله محصولات کشاورزی، فلزات و مواد معدنی (کانی‌های فلزی)، محصولات شیمیایی و پتروشیمی و معاملات آتی صندوق طلای لوتوس از جمله مواردی است که در بورس کالای ایران صورت می‌پذیرد.

در بورس کالا هم مانند بورس اوراق بهادار، دو طرف عرضه (فروشندگان) و تقاضا (خریداران) وجود دارد که کالای مورد نظر خود را در قالب یکی از انواع قراردادهای این بورس مبادله می‌کنند. کالاهای فرآوری‌نشده و خام از قبیل گندم، پنبه، انواع فلزات، مواد مورد نیاز پتروشیمی و..… در این بورس خرید و فروش می‌شود.

بیست‌وچهارمین مفهوم: ضریب بتا

ضریب بتا از موارد فنی‌تر اصطلاحات بورس است. این ضریب، وابستگی بین یک سهم و بازار را نشان می‌دهد.

به طور دقیق‌تر، ضریب بتا به این صورت تعریف می‌شود: ضریب بتا ریسک سیستماتیک یک سرمایه‌گذاری یا مجموعه‌ای از دارایی‌های مالی، نسبت به ریسک پرتفوی بازار است. در واقع ضریب بتا یک ضریب همبستگی است که نشان‌گر نوسان قیمتی سهم در مقایسه با بازار کلی فعال در آن می‌باشد.

با محاسبه ضریب بتا می‌توان به این پرسش پاسخ داد که آیا تغییرات بازار بر روی سهام شرکت مورد نظر تاثیر می‌گذارد یا خیر؟ و اگر بلی، میزان و شدت این تاثیر چگونه است؟

ضریب بتا نسبت به عدد یک سنجیده می‌شود؛ به این معنا که ضریب بتای یک، بزرگ‌تر از یک و کوچک‌تر از یک، سه حالت امکان‌پذیر هستند. این حالت‌ها به‌ترتیب نشان‌دهنده هم‌شدت بودن، شدیدتر بودن و ملایم‌تر بودن نرخ بازده شرکت مورد نظر، با بازده شاخص کل می‌باشند. ضریب بتای صفر هم نشان‌دهنده بی‌تفاوتی و استقلال تغییرات بازده شرکت مورد نظر، نسبت به بازده شاخص کل است.

سهم هایی که ضریب بتای بالا دارند ریسکی‌ترند اما در عین حال، پتانسیل بالاتری برای بازدهی دارند و سهم های با بتای پایین، ریسک کمتر و بنابراین بازدهی کمتری هم خواهند داشت.

بیست‌وپنجمین مفهوم از اصطلاحات بورس: اهرم مالی (Leverage)

اهرم مالی، مفهوم بعدی از اصطلاحات بورس است. در علم مدیریت مالی، اهرم به معنای روشی برای تکثیر سود یا زیان است. به عبارت دقیق‌تر، اهرم به معنی قرض گرفتن پول با هدف چند برابر کردن سود حاصل از معامله است.

مثلاً فرض کنید 10 سکه دارید و با آن معامله‌ای انجام می‌دهید که باعث می‌شود به اندازه یک سکه سود کنید. حال موقعیت دیگری را تصور کنید. فرض کنید که این بار به یک کارگزار مراجعه کرده و 90 سکه از او قرض می‌گیرید. این بار 100 سکه دارید و اگر با این مقدار وارد همان معامله قبل شوید، این بار 110 سکه به دست می‌آورید. در این صورت می‌توانید 90 سکه‌ای را که قرض کرده بودید به کارگزار پس بدهید، 10 سکه اولیه خودتان را هم بردارید و در نهایت، همچنان 10 سکه سود خالص در دست خواهید داشت. با این روش، در معامله خود از اهرم مالی استفاده کرده‌اید.

همیشه گفته می‌شود که اهرم یک شمشیر دولبه است؛ یعنی همانطور که می‌تواند سود شما را از انجام یک معامله چند برابر کند، در صورت شکست در معامله، زیان شما را هم چند برابر خواهد کرد. بنابراین با این که اهرم از کارآمدترین امکانات برای معامله و سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی است، در استفاده از آن باید به اندازه کافی احتیاط کرد.

اصطلاحات بورس؛ مفهوم بیست‌وششم: ارزش خالص دارایی‌ها (NAV)

اگر قصد سرمایه‌گذاری در یک صندوق سرمایه‌گذاری مشترک را داشته باشید، با این مفهوم از اصطلاحات بورس روبه‌رو خواهید شد. ارزش خالص دارایی‌ها از مهم‌ترین مفاهیم بورس و سرمایه‌گذاری است.

ارزش خالص دارایی‌ها یا NAV یک شرکت سرمایه‌گذاری با ویژگی‌های یک صندوق سرمایه‌گذاری مشترک (Unit Trust)، برابر با میزان کل دارایی‌ها منهای بدهی‌های آن است. در ارزش‌یابی شرکت‌ها، NAV را از طریق تفاوت ارزش دفتری دارایی‌ها و بدهی‌ها محاسبه می‌کنند و در صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، NAV را از طریق کسر بدهی صندوق از ارزش روز کل پرتفوی به دست می‌آورند.

بیست‌وهفتمین مفهوم: حاشیه سود یا مارجین

مفهوم بیست‌وهفتم اصطلاحات بورس، حاشیه سود یا مارجین (margin) است که یکی از نسبت‌های مالی مهم محسوب می‌شود.

به نسبت سود پس از کسر مالیات به فروش خالص حاشیه سود گفته می‌شود. به زبان ساده، شرکت به ازای هر فروش به اندازه حاشیه سود، سود دریافت می‌کند. حاشیه سود را می‌توان براساس اطلاعات درج‌شده در صورت سود و زیان شرکت محاسبه کرد.

در میان اصطلاحات بورسی گفته‌شده، حاشیه سود یکی از شاخص‌های مهم برای افرادی است که با دیدگاه بلندمدت یا اصطلاحاً سهامداری به فعالیت در بازار سرمایه می‌پردازند. وارن بافت معتقد است شرکت‌هایی که چندین سال متوالی حاشیه سود بالای 20 درصد را ایجاد می‌کنند، از یک یا چند مزیت رقابتی ماندگار برخوردارند و سهام آن‌ها ارزش خریداری و نگهداری در بلندمدت را دارد. بنابراین با آگاهی از این مفاهیم بورس و در نظر گرفتن حاشیه سود برای گزینه‌های سرمایه‌گذاری، می‌توانید انتخاب‌های بهتری داشته باشید.

تداوم شرکت در کسب حاشیه سود بالا، از مهم‌ترین معیارها برای سرمایه‌گذاری بلندمدت است.

بیست‌وهشتمین مفهوم: سهام شناور آزاد

منظور از سهام شناور آزاد، مقدار سهمی است که انتظار می‌رود در آینده نزدیک، قابل معامله باشد. یعنی در مالکیت دارندگانی است که آماده‌اند در صورت وجود پیشنهاد قیمت مناسب از سوی خریداران، آن را برای فروش ارائه کنند.

به بیان دیگر سهام شناور آزاد همان نسبتی از سهام یک شرکت است که در بازار قابل معامله است و در فرآیند معاملات بین سهامداران مختلف جابه‌جا می‌شود.

در میان مفاهیم و اصطلاحات بورس، سهام شناور آزاد از معیارهای مهم برای انتخاب و خرید سهام است.

در واقع عرضه و تقاضای این بخش از سهام است که قیمت سهام شرکت را تعیین می‌کند و قابلیت نقدشوندگی سهام را نشان می‌دهد و بخش بلوکه‌شده به دلیل عدم حضور در فرآیند عرضه و تقاضای روزانه، در نوسان و تعیین قیمت سهام تاثیری ندارد.

معمولاً سهام شناور آزاد شرکت‌ها برای همیشه ثابت نمی‌ماند، بلکه در بازه‌های زمانی خاص، سهامدار عمده یک شرکت با خرید یا فروش سهام، درصد سهام شناور شرکت را کاهش یا افزایش می‌دهد.

برای سرمایه‌گذاران خیلی مهم است میزان سهام شناور آزاد یک شرکت پذیرفته‌شده در بورس را بدانند؛ زیرا یک شاخص مهم در تعیین نقدشوندگی سهام آن شرکت است. بنابراین سهام شناور آزاد از اصطلاحات بورسی پراهمیت است.

سهامی که نقدشوندگی بالایی داشته باشد، می‌تواند با هزینه کمتر (منظور در محدوده‌نوسان کوچک‌تر) دادوستد شود. در حالی‌ که پایین بودن سهام شناور آزاد علامتی از کم بودن میزان نقدشوندگی است که هم بر خریداران و هم بر فروشندگان اثر می‌گذارد.

درصد سهام شناور آزاد شرکت‌ها را می‌توانید در سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران (tsetmc.com) مشاهده کنید. برای آشنایی بیشتر با برخی از اصطلاحات بورس می‌توان به این سایت مراجعه کرد. در این سایت می‌توانید بسیاری از این مفاهیم را درباره سهام شرکت‌ها ببینید تا اصطلاحات بورس را بهتر درک کنید. با مقایسه بعضی از این اصطلاحات بورس میان سهام شرکت‌های مختلف، تجربه عملی شما در استفاده از این مفاهیم افزایش می‌یابد.

بیست‌ونهمین مفهوم: اوراق اجاره

مفهوم بعدی از اصطلاحات بورس که به آن می‌پردازیم، اوراق اجاره است. اوراق اجاره اوراق بهاداری است که دارنده آن به صورت مشاع، مالک بخشی از دارایی است که منافع آن بر اساس قرارداد اجاره به مصرف‌کننده یا بانی واگذار شده است. به بیان ساده‌تر، در اوراق اجاره حق استفاده از منافع دارایی یا مجموعه‌ای از دارایی‌ها، در برابر اجاره بها از مالک به شخص دیگری منتقل می‌شود.

می‌توان اوراق اجاره را با توجه به هدف انتشار به سه دسته اوراق اجاره تامین دارایی، اوراق اجاره تامین نقدینگی و اوراق اجاره رهنی تقسیم کرد.

اوراق اجاره از جالب‌ترین ابداعات و اصطلاحات بورس است. این اوراق را می توان یک ابزار سرمایه‌گذاری جدید و اسلامی دانست که مانند اوراق مشارکت، بازدهی مشخص و مطمئنی را نصیب سرمایه گذاران می کند؛ بنابراین ریسک این اوراق در مقایسه با سهام، بسیار کمتر است.

افرادی که پول اضافی دارند، می‌توانند با خرید اوراق اجاره که در بورس معامله می‌شود، در فواصل زمانی مشخص (مثلاً سه ماهه)، سود معینی را دریافت کنند و هر زمان که به پول خود نیاز داشتند هم می‌توانند این اوراق را از طریق بورس، به سایر متقاضیان بفروشند.

سود حاصل از سرمایه‌گذاری در اوراق اجاره، در واقع همان مبالغ اجاره‌بهایی است که خریداران اوراق، در طول دوره اجاره دریافت می‌کنند.

این مبلغ، معمولاً حداقل معادل سود اوراق مشارکت و حتی در بعضی مواقع مقداری بیشتر تعیین می‌شود تا اوراق اجاره، جذابیت لازم را برای سرمایه‌گذاران داشته باشند. همچنین سود حاصل از اوراق اجاره، مانند سود حاصل از اوراق مشارکت، از پرداخت مالیات معاف است.

مفهوم سی‌ام از اصطلاحات بورس: اوراق قرضه (بدهی(

اوراق قرضه از مهم‌ترین اصطلاحات بورس و از پرکاربردترین انواع اوراق برای سرمایه‌گذاری است. در ادامه، این ابزار سرمایه‌گذاری را به طور خلاصه معرفی می‌کنیم.

اوراق قرضه اسنادی است که به موجب آن شرکت انتشاردهنده متعهد می‌شود که مبالغ مشخصی (بهره سالانه) را در زمان‌هایی خاص به دارنده آن پرداخت کند و در زمان مشخص (سررسید) اصل مبلغ را باز پرداخت کند. خریدار اوراق قرضه حق دریافت اصل پول خود و بهره آن را دارد ولی هیچ‌گونه مالکیتی در شرکت ندارد. اوراق قرضه در دسته ابزار بدهی قرار می‌گیرد و در مقابل سهام به عنوان ابزار حق مالی به شمار می‌رود.

انتشار اوراق قرضه یکی از رایج‌ترین راه‌های تامین مالی دولت‌ها و شرکت‌هاست.

اوراق قرضه جزو اوراق بهادار است و صادرکننده آن، با انتشار این اوراق به خریدار بدهکار می‌شود. اوراق قرضه دارای سررسید هستند و مبلغ آن در زمان سررسید، توسط ناشر اوراق پرداخت می‌شود. این اوراق دارای کوپن بهره هستند و بهره آن‌ها در فواصل زمانی معینی توسط بانک که نمایندگی صدور اوراق را دارد، پرداخت می‌شود.

از نظر سررسید، اوراق قرضه به سه دسته کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت تقسیم می‌شوند. سررسید اوراق کوتاه‌مدت بین یک تا پنج سال، سررسید اوراق میان‌مدت بین پنج تا ده سال و سررسید اوراق بلندمدت معمولاً بیش از ده سال است.

انتشار اوراق قرضه با هدف استقراض و تامین مالی انجام می‌گیرد. شرکت‌ها برای تامین منابع مالی خود اوراق قرضه منتشر می‌کنند و آن را به سرمایه‌گذاران می‌فروشند.

سرمایه‌گذاران هم در فواصل زمانی معین سود اوراق خود را دریافت می‌کنند و در نهایت، در زمان سررسید با تحویل اوراق قرضه، اصل پول خود را از ناشر اوراق پس می‌گیرند. دولت‌ها هم برای تامین منابع مالی خود اوراق قرضه منتشر می‌کنند که البته به دلیل اقتدار سیاسی و اقتصادی دولت، ریسک سرمایه‌گذاری در اوراق قرضه دولتی صفر در نظر گرفته می‌شود.

در اوراق مشارکت که برای تامین منابع مالی طرح‌های عمرانی و مانند آن مورد توجه است، دولت‌ها گوشه‌چشمی هم به کنترل تورم و وضعیت اقتصادی کشور دارند.

اوراق قرضه از اصطلاحات بورسی بسیار مهم است و بازار این اوراق در جهان، اطلاعات خوبی درباره چشم‌انداز اقتصادی به تحلیلگران، سرمایه‌گذاران و فعالان بازار می‌دهد. بنابراین با درک عمیق این اصطلاحات بورس، می‌توان در مسیر پیش‌بینی جهت‌گیری‌های بازار پیشرفت زیادی کرد.

سی‌ویکمین مفهوم: اوراق مشارکت

اوراق مشارکت یکی دیگر از انواع اوراق است که به عنوان یکی از اصطلاحات بورس به آن می‌پردازیم.

اوراق مشارکت، اوراق بهادار با نام یا بی‌نامی است که به موجب قانون یا مجوز بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به قیمت اسمی مشخص و برای مدت معین منتشر می‌شود.

یکی از دلایل انتشار اوراق مشارکت ‌برای تامین بخشی از منابع مالی مورد نیاز برای اجرای طرح‌های عمرانی- انتفاعی دولت است که در قوانین بودجه سالانه کشور آورده می‌شوند. کاربرد دیگر انتشار اوراق مشارکت، تامین منابع مالی لازم برای تهیه مواد ‌اولیه مورد نیاز واحدهای تولیدی است.

این اوراق توسط دولت، شرکت‌های دولتی، ‌شهرداری‌ها، موسسات و نهادهای عمومی غیر دولتی، موسسات عام‌المنفعه و شرکت‌های ‌وابسته به این دستگاه‌ها، شرکت‌های سهامی عام و خاص و شرکت‌های تعاونی تولید منتشر می‌شود و از طریق عرضه عمومی، به سرمایه‌گذارانی که قصد مشارکت در اجرای طرح‌های‌ یادشده را دارند واگذار می‌گردد.

اوراق مشارکت دارای دو نوع بورسی و غیربورسی است:

• اوراق مشارکت بورسی اوراقی‌اند که در بازار بورس و فرابورس قابل معامله هستند.
• اوراق غیر بورسی اوراقی‌اند که صرفاً با تایید بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران منتشر می‌شوند و در شعب بانک‌های عامل (بازار پولی) قابل معامله هستند.

اوراق مشارکت دارای سود ثابت علی‌الحساب است؛ بنابراین معمولاً به عنوان ابزاری برای کاهش ریسک سبد سهام در بازارهای ریسکی در نظر گرفته می‌شود و سرمایه‌گذاران با توجه به ریسک‌پذیری و شرایط حاکم بر بازار، بخشی از سرمایه خود را به خرید اوراق مشارکت اختصاص می‌دهند.

با توجه به ثابت بودن سود اوراق مشارکت، این اوراق برخلاف سهام ریسکی موجود در بازار که نیازمند تحلیل های فاندامنتال و تکنیکال هستند، به تحلیل خاصی نیاز ندارد.

با سرمایه‌گذاری در اوراق مشارکت، می‌توان ریسک را تا حد زیادی کاهش داد و سود تضمین‌شده مناسبی دریافت کرد.

بنابراین با اطلاع از مفهوم و کاربرد بعضی اصطلاحات بورس مانند صندوق‌های سرمایه‌گذاری و انواع اوراق، می‌توانید از آن‌ها در موقعیت درست استفاده کنید و با این کار، ریسک سرمایه‌گذاری خود را کاهش دهید.

برای خرید اوراق مشارکت، بهتر است به نکات زیر توجه شود:

• سود اعلامی اوراق مشارکت برای دوره یک ساله معمولاً بین 20 تا 22 درصد است. هر چه درصد سود اوراق بالاتر باشد، جذابیت آن برای خرید و سرمایه‌گذاری افزایش می‌یابد.
• سررسید پرداخت سود، یک ماهه یا سه ماهه است. هر چه دوره‌های پرداخت سود کوتاه‌تر باشد، برای سرمایه‌گذار از جذابیت بیشتری برخوردار خواهد بود.
• در بعضی موارد به دلیل کمبود نقدینگی و رقابت برای جذب منابع با بانک‌ها، برخی از ناشران اوراق علاوه بر سود اعلامی، سود 3 درصدی برای یک سال را بر روی تابلوی معاملاتی تضمین می‌کنند.
• سود سرمایه‌گذار از خرید اوراق مشارکت، معاف از پرداخت مالیات است و این جذابیت‌ دیگری برای سرمایه‌گذاری در این نوع اوراق به حساب می‌آید.
• اوراق مشارکت دارای بازدهی تضمین‌شده هستند و ریسکی را متوجه سرمایه‌گذار نمی‌کنند.

برای خرید و فروش اوراق مشارکت خارج از بورس، سرمایه‌گذار باید با مدارک شناسایی (شناسنامه و کارت ملی) به یکی از شعب بانک‌های عامل مراجعه کرده و اوراق مورد نظر را بفروشد یا آن یا خریداری کند.

در مورد معامله اوراق مشارکت بورسی، هر فردی که دارای کد معاملاتی آنلاین باشد، می‌تواند از طریق سامانه معاملاتی آنلاین یا ثبت سفارش اینترنتی اقدام به خرید نماد اوراق مشارکت کند. این اوراق بسته به بازاری که در آن منتشر می‌شوند، ممکن است در سامانه آنلاین قابلیت معامله داشته باشند.

اطلاع از این مفاهیم بورس، یعنی اصطلاحات بورسی مانند اوراق اجاره، قرضه و مشارکت، باعث می‌شود که از سایر فعالان بازار یک قدم جلوتر باشید و انتخاب‌های بیشتری برای سرمایه‌گذاری داشته باشید. در این صورت می‌توانید بیشترین استفاده را از فرصت‌های موجود داشته باشید.

سی‌ودومین مفهوم: نظریه مدرن سبد سهام ( MPT )

مفهوم بعدی اصطلاحات بورس، نظریه مدرن سبد سهام است. این نظریه به عنوان یکی از مهم‌ترین و تاثیرگذارترین تئوری‌های اقتصادی بر مبنای اصول مالی و سرمایه‌گذاری، توسط مارکوویتز (Markowitz) در سال 1952 با عنوان انتخاب سبد سهام معرفی شد.

این نظریه می‌گوید که برای انتخاب از میان گزینه‌های مختلف برای سرمایه‌گذاری، تنها توجه به ریسک و بازده یک سهم کافی نیست و اگر سرمایه‌گذاری در تعداد زیادی سهام صورت گیرد، می‌توان از توزیع دارایی در سهام مختلف برای کاهش ریسک و افزایش بازده بهره برد.

مبنای روش MPT بر پایه این استدلال استوار است که احتمال خطر از دست دادن سرمایه یا سود یک نوع سهام در بازار بسیار بیشتر از مجموعه یا ترکیب سهام است. بنابراین قاعدتاً سرمایه‌گذار حرفه‌ای نباید تمام سرمایه خود را تنها در یک دارایی سرمایه‌گذاری کند ( و منطق اقتصادی هم این را تایید می‌کند(.

بلکه باید آن را در مجموعه‌ای از سهام یا دارایی‌های مختلف سرمایه‌گذاری کند که این مجموعه به پرتفوی معروف است . پرتفوی یا سبد سهام متشکل از سهام شرکت‌های متعدد است و در شرایط عادی، احتمال کاهش بازده همه دارایی‌ها تا حدودی به صفر نزدیک است.

برای اکثر سرمایه‌گذاران، ریسک خرید تک سهم، کسب بازدهی کمتر از انتظار است یا به عبارت دیگر، انحراف از بازدهی میانگین است )هر سهمی به نوبه خود دارای انحراف معیاری از میانگین است که در این تئوری به آن ریسک اطلاق می‌شود(.

در حقیقت ریسک خرید سبد سهام با توزیع مناسب بسیار کمتر از ریسک خرید تک سهم است؛ به این دلیل که ریسک سهام مختلف، مستقل از یکدیگر است.

طبق نظریه مدرن سبد سهام، با توزیع مناسب سرمایه بین سهام مختلف می‌توان ریسک سرمایه‌گذاری را کاهش داد.

به عنوان مثال، فرض کنید سبد سهامی از دو سهم مختلف داریم که یکی در حالت افزایش نرخ بهره بانکی و دیگری در حالت کاهش نرخ بهره سود می‌دهد.

در این صورت، اگر نرخ بهره کاهش یابد، کاهش ارزش یک سهم با رشد دیگری جبران می‌شود و بالعکس. در واقع مارکوویتز نشان داد که سرمایه‌گذاری تنها انتخاب سهام نیست، بلکه انتخاب ترکیب مناسبی از سهام است.

در روش MPT مجموعه تلاش‌ها معطوف به این است که بازده پرتفوی فرد سرمایه‌گذار به بازده بازار نزدیک شود و در وضعیت مطلوب، بازدهی بیشتر از آن به دست آورد.

در این حالت، پرتفوی کل بازار یک شاخص ارزیابی است که ریسک آن هم با شاخص بتا (Beta) محاسبه می‌شود . این تحلیل از مهم‌ترین مفاهیم بورس است؛ زیرا کاربرد زیادی در آنالیز ریسک و تجزیه و تحلیل بازار دارد و مبنای کار سرمایه‌گذاران حرفه‌ای محسوب می‌شود.

مفهوم سی‌وسوم: فروش استقراضی (Short Selling)

فروش استقراضی یکی از جذاب‌ترین اصطلاحات بورس و فرصت‌های بازار برای سرمایه‌گذاران است. اگر امکان استفاده از این نوع معامله فراهم نبود، بسیاری از فرصت‌های بازارهای مالی از دست می‌رفت و نقدشوندگی بازار به‌شدت محدود می‌شد. بنابراین فروش استقراضی هم در میان اصطلاحات بورس، از اهمیت بسیاری برخوردار است.

دلیل استفاده از معاملات فروش استقراضی این است که از کاهش قیمت آن دارایی پس از فروش و تا قبل از خرید مجدد آن سود کنیم؛ زیرا پس از کاهش قیمت، باید بهای کمتری را هنگام خرید مجدد آن دارایی بپردازیم. همچنین در صورتی که قیمت افزایش یابد، فروشنده استقراضی دچار زیان می‌شود؛ چرا که مجبور است آن دارایی را در قیمتی بالاتر از آنچه که فروخته است خریداری کند.

فروش استقراضی در آن دسته از بازارهای مالی رایج است که اصطلاحاً دوطرفه هستند. بازار دوطرفه، از دیگر اصطلاحات بورس است. در بازارهای دوطرفه، سرمایه‌گذاران می‌توانند علاوه بر افزایش قیمت‌ها، از کاهش قیمت ها هم سود کسب کنند. بازار آتی صندوق طلای لوتوس در ایران، نمونه‌ای از بازارهای دوطرفه است. بازار سهام ایران در حال حاضر یک‌طرفه است و امکان فروش استقراضی در آن وجود ندارد.

فروش استقراضی از امکانات معامله در بازارهای دوطرفه است. در ایران، بازار آتی صندوق طلای لوتوس از این نوع است.

سی‌وچهارمین مفهوم از اصطلاحات بورس: حد سود (Take Profit) و حد ضرر (Stop Loss)

این اصطلاحات بورس، یعنی حد سود و حد ضرر، از آن دسته مواردی هستند که معامله‌گران بازار، هر روز و در هر معامله با آن مواجه‌اند.

معامله‌گرانی که با دیدگاه کوتاه‌مدت و بعضاً میان‌مدت در بازارهای مالی فعالیت می‌کنند، برای تعیین زمان خروج از معاملات، عمدتاً از حد سود و حد ضرر استفاده می‌کنند.

این افراد که عموماً بر اساس تحلیل تکنیکال به خرید و فروش در بازارهای مالی مختلف مانند سهام، ارز و..… می‌پردازند، اغلب برای میزان سود و زیان خود محدوده‌هایی را تعیین می‌کنند.

اصطلاحات بورس را به طور ساده تعریف می‌کنیم:

• حد سود به معنای هدف قیمتی است؛ یعنی اگر قیمت دارایی مورد نظر (سهام یا سایر اوراق بهادار) به میزان تعیین‌شده به عنوان حد سود برسد،  معامله‌گر به آن مقدار سود شناسایی کرده و با فروش دارایی از معامله خارج می‌شود. در این حالت خروج از معامله، با هدف جلوگیری از کاهش سود انجام می شود.
• تعریف حد ضرر مانند حد سود است؛ تنها با این تفاوت که در صورت رسیدن قیمت به حد ضرر، خروج از معامله با هدف جلوگیری از افزایش زیان انجام می‌شود. یعنی حد ضرر سطحی از قیمت است که اگر قیمت دارایی مورد معامله به آن میزان برسد، معامله‌گر برای جلوگیری از زیان بیشتر از معامله خارج می‌شود.

حد سود و حد ضرر از اجزای مهم یک سیستم معاملاتی به شمار می‌روند. برای درست تعیین کردن حد سود و حد ضرر، آشنایی کافی با بازار و دانش تحلیل تکنیکال نیاز است. بنابراین این دو مفهوم از مهم‌ترین اصطلاحات بورس هستند.

اکثر معامله‌گران حرفه‌ای در معاملات خود از حد سود و حد زیان استفاده می‌کنند تا جلوی از بین رفتن سرمایه خود را بگیرند و سودهای خود را بهتر مدیریت کنند. هر چند برخی از معامله‌گران که با دیدگاه سهامداری و بلندمدت اقدام به خرید سهام می کنند، اعتقادی به تعیین این حدود ندارند.

مفهوم سی‌وپنجم از اصطلاحات بورس: حقوق صاحبان سهام (shareholders’ equity)

همانطور که بالاتر و در قسمت ترازنامه از اصطلاحات بورس گفته شد، حقوق صاحبان سهام یا سرمایه شرکت، برابر با دارایی‌ها منهای بدهی‌های آن است. یعنی در واقع با کسر بدهی‌ها از کل دارایی‌های شرکت، دارایی‌های خالص باقی می‌ماند که به طور کامل جزو منافع سهامداران و صاحبان اصلی شرکت است و تحت مالکیت آن‌هاست.

در موسسات تجاری، حقوق صاحبان سهام منافع صاحبان اصلی شرکت را نشان می‌دهد. در حسابداری، حقوق صاحبان سهام، اهدافی مثل تعیین سرمایه قانونی و ثبت‌شده، تعیین منابع سرمایه شرکت و تعیین سود سهامی که می‌تواند بین صاحبان سهام توزیع شود را دنبال می‌کند.

با کسر بدهی‌ها از دارایی‌ها، حقوق صاحبان سهام به دست می‌آید که نشان‌دهنده منافع صاحبان اصلی شرکت است.

در یک شرکت سهامی، حقوق صاحبان سهام شامل بعضی از اصطلاحات بورس و حسابداری از جمله سود و زیان انباشته، سهام سرمایه، کسر سهام و اندوخته‌های شرکت است.

سی‌وششمین مفهوم: سهام خزانه (Treasury Stock)

سهام خزانه از دیگر اصطلاحات بورس است. سهام خزانه سهام عادی یا ممتاز یک شرکت سهامی است که مجدداً توسط همان شرکت خریداری شده است. به عبارت دیگر، شرکت سهام صادرشده خود را مجدداً در بورس خریداری می‌کند.

طبق استانداردهای حسابداری، سهام خزانه یک دارایی محسوب نشده و سود حاصل از خرید و فروش آن میان سهامداران توزیع نمی‌شود. همچنین سهام خزانه از حقوقی مانند حق رای، سود سهام و حق تقدم خرید سهام برخوردار نیست.

مفهوم سی‌وهفتم: بورس انرژی

بورس انرژی جزو مهم‌ترین اصطلاحات بورس و از اصلی‌ترین بازارهای بورس جهان است.

یکی از بهترین و شفاف‌ترین مکانیزم‌های قیمت‌گذاری محصولات عرضه آن‌ها در بورس است. به همین دلیل، در دهه 80 فعالیت‌هایی در راستای شکل‌گیری بورس نفت و بورس برق در کشور آغاز شد. در سال 1390، شورای عالی بورس و اوراق بهادار به راه‌اندازی بورس انرژی رای داد. بر این اساس، بورس انرژی به عنوان چهارمین بورس کشور با هدف عرضه محصولات نفتی و مشتقات آن، برق، گاز طبیعی، زغال‌سنگ ، حق آلودگی و سایر حامل‌های انرژی شکل گرفت.

بازارهای فیزیکی، مشتقه و فرعی، سه بازار بورس انرژی هستند. بازار فیزیکی شامل سه تابلوی برق، نفت، گاز و تابلوی سایر حامل‌های انرژی و بازار مشتقه شامل سه تابلوی قرارداد سلف موازی استاندارد، قرارداد آتی و قرارداد اختیار معامله است.

خریداران و فروشندگان بورس انرژی موظف‌اند که قبل از انجام معاملات در بورس، از شرکت‌های کارگزاری کد معاملاتی دریافت کنند.

سی‌وهشتمین مفهوم از اصطلاحات بورس: سهام ممتاز

سهام ممتاز یا ترکیبی، نوعی از سهام است که دارندگان آن ادعای معین و محدودی نسبت به دارایی‌های شرکت دارند. همچنین مالکان سهام ممتاز، مانند اوراق قرضه سود ثابتی دریافت می‌کنند. از همین رو به آن سهام ترکیبی هم گفته می‌شود؛ این نوع سهام مانند سهام عادی فاقد زمان سررسید و هزینه مالیاتی است و از آنجا که سود ثابتی دارد، جزو اوراق بهادار با درآمد ثابت محسوب می‌شود.

زمانی که هزینه سهام عادی بالاتر باشد، شرکت سهام ممتاز منتشر می‌کند. در زمان تقسیم سود، دارندگان این نوع سهام از اولویت برخوردارند؛ به همین دلیل به آن «سهام ممتاز» گفته می‌شود. سهام ممتاز با پذیره‌نویسی خصوصی وارد بازار می‌شود و سپس در بورس و بازار خارج از بورس قابل معامله خواهد بود.

در زمان انحلال یا ورشکستگی شرکت و زمانی که کل دارایی‌های شرکت به فروش رسید، ابتدا حقوق این سهامداران به طور کامل پرداخت می‌شود و سپس از باقی‌مانده مبلغ دارایی‌های فروخته‌شده، حقوق سهامداران عادی پرداخت می‌شود.

سهام ممتاز به عنوان یکی از اصطلاحات بورس، دارای ویژگی‌هایی است که بعضی با سهام عادی مشترک‌اند و بعضی تفاوت دارند. ویژگی‌های سهام ممتاز عبارت‌اند از:

• صاحبان سهام ممتاز، دارای نوعی حق مالکیت در شرکت هستند.
• با توجه به اینکه سهامدار ممتاز دارای حق مالکانه در شرکت است، شرکت منتشرکننده سهام الزام قانونی ندارد که دارایی‌های خود را در رهن این اوراق گذاشته یا وثیقه قرار دهد.
• سهام ممتاز مانند سهام عادی فاقد سررسید است.
• به دارندگان این سهام سود پرداخت می‌شود. پیش‌نیاز پرداخت سود این است که شرکت سودآور باشد؛ به همین دلیل، شرکت پرداخت سود را تضمین نمی‌کند. معمولاً سود از پیش تعیین‌شده و ثابتی به سهام ممتاز تعلق می‌گیرد.
• معمولاً سهام ممتاز دارای حق رای در مجمع عمومی نیست؛ یعنی دارندگان سهام ممتاز، در زمان رای‌گیری برای انتخاب هیئت مدیره یا سایر امور مربوط به اداره شرکت، حق رای ندارند.

صاحبان سهام ممتاز دارای نوعی مالکیت بر سهام شرکت هستند اما در مجامع عمومی حق رای ندارند.

سی‌ونهمین مفهوم: کارگزار ناظر

کارگزار ناظر از اصطلاحات بورسی است که موقع کار با سامانه‌های معاملاتی با آن مواجه می‌شوید.

با راه‌اندازی سامانه جدید معاملات، دارایی سهامداران در هر یک از نمادهای معاملاتی زیر نظر یک کارگزار قرار گرفت که به آن کارگزار ناظر گفته می‌شود. پس از اعمال این تغییر، سهامداران دارایی سهام خود را در هر نماد معاملاتی صرفاً از طریق کارگزاری ناظر خود در آن نماد معاملاتی می‌توانند به فروش برسانند. هر چند سهامداران می‌توانند برای خریداری سهام به هر یک از کارگزاران مراجعه کنند.

ممکن است دارایی سهامدار در یک نماد معاملاتی زیر نظر یک کارگزار ناظر و در نماد معاملاتی دیگر زیر نظر کارگزار ناظر دیگری باشد. در زمان راه‌اندازی سامانه معاملاتی جدید، کارگزار ناظر بر اساس سوابق فعالیت سهامدار با کارگزاران مختلف در بورس اوراق بهادار تعیین شد.

مطلب مرتبط: کارگزار ناظر کیست و روش تغییر آن؟

سهامداران می توانند جهت تغییر کارگزار ناظر خود در یک یا چند سهم به یکی روش‌های زیر اقدام نمایند:

• مراجعه حضوری به شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه و ارائه اصل و تصویر شناسنامه و کارت ملی
• تکمیل درخواست غیرحضوری و اخذ گواهی امضا از دفاتر اسناد رسمی (فرم این درخواست از سایت شرکت سپرده‌گذاری به نشانی csdiran.ir قابل دریافت است) و ارسال آن از طریق پست سفارشی به دفتر مرکزی شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه
• مراجعه به یکی از دفاتر کارگزاری که تمایل دارند در آن نماد معاملاتی به عنوان کارگزار ناظر فعالیت نمایند و تکمیل فرم تغییر کارگزار ناظر به همراه ارائه اصل برگه سهام که توسط کارگزاری قبلی مُهر خورده باشد

بنابراین کارگزار ناظر جزو مفاهیم عملیاتی و قانونی اصطلاحات بورس است و از نظر فنی و معاملاتی اهمیتی ندارد.

مفهوم چهلم از اصطلاحات بورس: ارزش دفتری سهام (Book Value)

ارزش دفتری سهام چهلمین مفهومی است که به آن می‌پردازیم. این مفهوم هم مانند بعضی موارد دیگر، به جز اصطلاحات بورس، جزو اصطلاحات مهم حسابداری و مالی به شمار می‌رود.

برای هر دارایی شرکت سهامی در ترازنامه شرکت، عددی به عنوان ارزش آن دارایی ثبت شده است و این عدد، همان ارزش دفتری دارایی است.

اساس تعیین ارزش دفتری سهام یک شرکت، ارزش دفتری دارایی‌های آن شرکت پس از کسر بدهی‌هایش است. به بیان دیگر، بدهی‌های شرکت را از دارایی‌های آن کم می‌کنیم تا میزان خالص دارایی را به دست آوریم. سپس تعداد سهام ممتاز را از این عدد کسر نموده و بر تعداد سهام عادی منتشر شده از سوی شرکت تقسیم می‌کنیم.

ارزش دفتری سهم = تعداد سهام منتشر شده ÷ )تعداد سهام ممتاز – خالص دارایی‌ها(

خالص دارایی‌ها = بدهی‌ها – دارایی‌ها

معمولاً در زمان تاسیس شرکت سهامی، ارزش اسمی و ارزش دفتری سهام آن با هم برابرند، به جز در مواردی که سهام به کسر یا به صرف فروخته شود. تفاوتی که بین ارزش اسمی و ارزش دفتری ایجاد می‌شود با گذشت زمان اتفاق می‌افتد و تحت تاثیر عملکرد شرکت، عواملی مانند سود انباشته، اندوخته و… است.

ارزش دفتری سهم بر اساس ارزش دارایی‌های ثبتی در ترازنامه محاسبه می‌شود اما ارزش بازاری سهم، بر اساس ارزیابی سرمایه‌گذاران (خریداران و فروشندگان) از نحوه عملیات و ارزش عرفی دارایی‌های شرکت، چشم‌انداز شرکت در آینده، وضعیت صنعتی که شرکت در آن فعال است و عوامل مختلف دیگر تعیین می‌شود. در نتیجه، معمولاً ارزش دفتری سهام با ارزش بازار آن یکسان نیست.

ارزش دفتری سهم، برخلاف ارزش بازاری، بر اساس دارایی‌های ثبت‌شده در ترازنامه محاسبه می‌شود و ارتباطی با میزان عرضه و تقاضای سهم در بازار ندارد.

با توجه به استهلاک سالانه دارایی‌ها، ارزش دفتری هم هر سال کاهش می‌یابد.

چنانچه شرکت منحل یا ورشکسته شود، آنچه پس از از تسویه به سهامداران خواهد رسید، ارزش دفتری به‌روزرسانی‌شده سهام است.

اگر قصد دارید که با روش تحلیل بنیادی در بازار سهام فعالیت کنید، از یادگیری عمیق این‌گونه اصطلاحات بورس، مانند ارزش دفتری سهام، ارزش بازاری، استهلاک، ترازنامه، سود انباشته و… غافل نشوید.

چهل‌ویکمین مفهوم: اوراق بهادار اسلامی یا صکوک (Sukuk)

اوراق بهادار اسلامی یا صکوک، از اصطلاحات بورس ایران و دیگر کشورهای اسلامی است. از نظر زبانی، صکوک جمع کلمه صک و به معنی اسناد است. این کلمه در فارسی معادل چک در نظر گرفته می‌شود.

ابزارهای مالی اسلامی یا همان صکوک، اوراق بهاداری هستند که دارای ارزش مالی یکسان بوده و در بازارهای مالی قابل معامله‌اند. این اوراق بر پایه قراردادهای مورد تایید اسلام طراحی شده‌‌اند و دارندگان آن به صورت مشاع، مالک یک دارایی یا مجموعه‌ای از دارایی‌ها و منافع حاصل از آن‌ها هستند.

صکوک از ابزار نوینی محسوب می‌شود که در کشورهای اسلامی به جای اوراق قرضه به کار می‌رود. این اوراق مبتنی بر دارایی‌های با درآمد ثابت یا متغیر قابل معامله در بازار ثانویه هستند و بر پایه اصول شریعت ایجاد شده‌اند. اوراق صکوک باید خود دارای ارزش باشند و نمی‌توانند بر اساس فعالیت‌های سفته‌بازانه ایجاد شده و به کار بروند.

اوراق قرض‌الحسنه، وقفی، مرابحه، اجاره، استصناع، سلف، منفعت، مشارکت، مضاربه، مزارعه، مساقات و مشتقه، انواع اوراق بهادار مالی اسلامی یا صکوک هستند.

یکی از انواع رایج تامین مالی، اوراق قرضه است که در اصطلاحات بورسی آن را توضیح دادیم. اوراق قرضه به دلیل ربوی بودن، در کشورهای اسلامی از نظر شرعی دارای ممنوعیت هستند. به همین دلیل این مفاهیم بورس با عنوان اوراق صکوک شکل گرفته‌اند که با مبانی فقهی و شرعی اسلام سازگاری داشته باشند.

صکوک ابزار جدیدی برای تامین مالی است که به عنوان جایگزین مناسبی برای اوراق قرضه در نظر گرفته شد. این اوراق نوعی دارایی مطمئن به شمار می‌رود که در دسته اوراق بهادار تضمینی و قابل معامله طبقه‌بندی می‌شود.

مفهوم چهل‌ودوم: نحوه انجام معاملات در بورس

معاملات بورس اوراق بهادار تهران از طریق كارگزاران انجام می‌شود. این کارگزاران که در انجام معاملات نقش نماینده خریدار و فروشنده را ایفا می‌کنند، دارای مجوز کارگزاری از سازمان و عضو بورس هستند.

همه کارگزاران موظف به انجام وظایف خود در چارچوب قوانین و مقررات موجودند و سرمایه‌گذار می‌تواند برای معاملات اوراق بهادار، کارگزار خود را با توجه به معیارهایی از قبیل انجام به موقع سفارش، دادوستد سهام با مناسب‌ترین قیمت و نحوه ارائه خدمات جانبی انتخاب کند.

پس از دریافت سفارشات خرید یا فروش، كارگزار سفارش‌های دریافت‌شده را با رعایت نوبت وارد سامانه معاملات می‌كند.

اولویت‌بندی درخواست‌ها در صف تقاضای خرید (فروش) سهام، ابتدا بر اساس قیمت‌های پیشنهادی خرید (فروش) صورت می‌گیرد و از بالاترین (پایین‌ترین) تا پایین‌ترین (بالاترین) قیمت اولویت‌بندی می‌شوند. به عبارت دیگر، در صف تقاضای خرید (فروش) سهام، اولویت با سفارش‌هایی است که قیمت پیشنهادی بالاتری (پایین‌تری) دارند.

در صورتی که قیمت‌های پیشنهادی خرید (فروش) در دو یا چند سفارش یکسان باشند، صف تقاضا (عرضه) بر اساس زمان ثبت سفارش خرید (فروش) در سامانه معاملات اولویت‌بندی می‌شود و سفارشی که زودتر از دیگر سفارش‌ها وارد سامانه معاملات شده باشد، از اولویت برخوردار است و زودتر از بقیه پردازش می‌شود.

در سامانه معاملات سفارشات خرید از بالاترین قیمت به پایین‌ترین و سفارشات فروش از پایین‌ترین قیمت تا بالاترین مرتب می‌شوند.

در سامانه معاملات صف تقاضا یا سفارش‌های خرید در برابر صف عرضه یا سفارش‌های فروش قرار می‌گیرد و وقتی که قیمت‌های پیشنهادی خرید و فروش با هم برابر شوند، معامله به صورت خودکار توسط سیستم رایانه‌ای انجام شده و سفارش‌ها از صف عرضه و تقاضا حذف می‌شوند.

تسویه معاملات، سه روز پس از انجام معامله و توسط شركت سپرده‌گذاری مركزی صورت می‌گیرد.

اصطلاحات بورس؛ مفهوم چهل‌وسوم: کف حمایتی و سقف مقاومتی

کف حمایتی و سقف مقاومتی از مفاهیم تحلیل تکنیکال در اصطلاحات بورسی هستند.

کف حمایتی سطحی از قیمت است که انتظار می‌رود در آنجا قدرت نیروی تقاضا به اندازه ای باشد که از کاهش بیشتر قیمت‌ها جلوگیری کند. به بیان ساده، حمایت جایی است که احتمالاً روند کاهش قیمت در آن متوقف می‌شود.

این سطح برای خریداران از جذابیت خاصی برخوردار است و با رسیدن قیمت به این سطح، با افزایش تقاضا روبه‌رو هستیم که این افزایش تقاضا موجب افزایش قیمت‌ها می‌شود. در واقع در این سطوح، میزان تقاضا از عرضه بیشتر شده و بر آن غلبه می‌کند.

سقف مقاومتی سطحی از قیمت است که انتظار می‌رود در آنجا قدرت نیروی عرضه به اندازه‌ای باشد که از افزایش بیشتر قیمت‌ها جلوگیری کند. به بیان ساده، مقاومت جایی است که احتمالاً روند افزایش قیمت در آن متوقف می‌شود.

این سطح برای فروشندگان از جذابیت خاصی برخوردار است و با رسیدن قیمت به این سطح، معامله‌گرانی که قصد شناسایی سود دارند، عموماً اقدام به عرضه شدید می‌کنند.

در واقع در این سطوح میزان عرضه از تقاضا بیشتر شده و همین مسئله باعث کاهش قیمت و چرخش موج صعودی می‌شود.

شناسایی این مفاهیم بورس، یعنی سطوح حمایتی و مقاومتی، یکی از مباحث مهم تحلیل تکنیکال است و بسیاری از معامله‌گران کوتاه‌مدت، سیستم معاملاتی خود را بر این اساس (خرید در کف و فروش در سقف) طراحی می‌کنند.

چهل‌وچهارمین مفهوم: پذیره‌نویسی

پذیره‌نویسی هم از رایج‌ترین اصطلاحات بورسی است و بسیاری از افرادی که با خرید عرضه اولیه وارد بورس می‌شوند، با این مفهوم آشنایی دارند.

به فرایند خرید اوراق بهادار از ناشر یا نماینده او و پرداخت یا تعهد پرداخت وجه کامل آن طبق قرارداد، پذیره‌نویسی گفته می‌شود.

پذیره‌نویسی ممکن است به دو روش انجام شود: تعهد پذیره‌نویسی و بهترین کوشش.

تعهد خرید سهام یا تعهد پذیره‌نویسی فرایندی است که در آن بانک‌های سرمایه‌گذاری یا موسسات تامین سرمایه که وظایفی چون پذیره‌نویسی سهام جدید، ضمانت خرید سهام فروش‌نرفته و اجرای عرضه سهام یا دادن مشاوره در این زمینه را برعهده دارند، مبالغ مورد نیاز شرکت‌ها در فرآیند انتشار سهام را به نمایندگی از طرف شرکت یا دولت، از سرمایه‌گذاران جمع‌آوری می‌کنند.

تعهد پذیره‌نویسی را کارگزار پذیره‌نویس یا معرف انجام می‌دهد. در این فرایند، کارگزار معرف پس از بررسی سهام شرکت‌های متقاضی ورود به بازار بورس، سهام را توسط کارشناسان خود قیمت‌گذاری می‌کند و سپس ضمن معرفی شرکت برای عرضه اولیه، متعهد می‌شود که بقیه اوراق بهاداری که تا پایان دوره عرضه اولیه خریداری نشده است را خریداری کند.

کارگزار پذیره‌نویس باید با ارائه وثیقه و شواهد دیگر به سازمان بورس، این اطمینان را ایجاد کرده باشد که می‌تواند به تعهدات پذیره‌نویسی خود عمل کند.

مزیت روش تعهد پذیره‌نویسی به روش‌های رایج دیگر عرضه اولیه در بورس این است که می‌تواند باعث جلوگیری از رفتارهای سفته‌بازانه در هفته‌های آغازین عرضه سهام شرکت‌ها در بورس شود و با پشتوانه کارشناسی‌های انجام‌شده کمک می‌کند که سهام زودتر به قیمت واقعی خود در بازار برسد.

عرضه اولیه سهام از روش تعهد پذیره‌نویسی، باعث جلوگیری از رفتارهای سفته‌بازانه در هفته‌های اولیه عرضه می‌شود.

با این کار درصدگیری‌های رایج در بازار کمتر می‌شود و خطرپذیری سرمایه‌گذاری روی سهام شرکت‌های تازه‌وارد به بورس کاهش می‌یابد.

روند عملی این کار به این صورت است که پس از آن که ناشر درخواست انتشار اوراق را از راه تعهد پذیره‌نویسی به شرکت تامین سرمایه می‌دهد، مبلغی معادل ارزش کل اوراق مشارکت رهنی را از آن شرکت دریافت می‌کند و سپس شرکت تامین سرمایه اوراق را به قیمت دلخواه خود منتشر خواهد کرد.

در روش بهترین کوشش، شرکت تامین سرمایه پس از دریافت درخواست شرکت متقاضی، اوراق مشارکت رهنی را قیمت‌گذاری می‌کند و به فروش می‌رساند اما بر خلاف روش تعهد پذیره‌نویسی، ممکن است بخشی از اوراق به فروش نرسد.

چهل‌وپنجمین مفهوم از اصطلاحات بورس: افزایش سرمایه به روش تجدید ارزیابی دارایی‌ها

افزایش سرمایه یکی دیگر از اصطلاحات بورس است و آخرین مورد از اصطلاحات بورسی این مطلب، افزایش سرمایه به روش تجدید ارزیابی دارایی‌هاست که یکی از رایج‌ترین شیوه‌های افزایش سرمایه به شمار می‌رود.

زمانی که قدرت خرید پول کشورها کم شده و تورم در آن‌ها افزایش می‌یابد، شاهد افزایش تغییرات در قیمت نسبی کالا و خدمات هستیم. این مسئله به‌خصوص در زمان استفاده از سازوکار چند نرخی بودن ارز، سبب اختلاف شدید میان بهای تمام‌شده (ارزش تاریخی) دارایی‌های ثابت و سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت با ارزش‌های جدید و جاری می‌شود.

ارزش‌های جاری در حقیقت نمایانگر واقعیت‌های اقتصادی هستند و این اختلاف ایجادشده سبب خواهد شد که اطلاعات موجود، برای گرفتن تصمیمات اقتصادی نارسا و غیرقابل توجیه شوند.