ایزو چیست ؟
ایزو (ISO) مخفف عبارت International Organization for Standardization سازمان بین المللی غیردولتی تشکیل یافته از نمایندگان مؤسسات استانداردسازی ملی است که در زمینه تدوین استانداردهای بین المللی فعالیت میکند. هدف این سازمان یکپارچهسازی تمامی فرایندها و روال انجام کارها با توجه به خواستهها و شرایط قانونی تمامی کشورهاست. به طوری که زیر سایه استانداردهای تدوین شدهی آن، روند تولیدات تسهیل و میزان آنها نیز افزایش یابد.
از آنجایی که ایزو یک سازمان بین المللی است در تمامی کشورهای عضو قابلیت اجرا دارد. بنابراین تمامی استانداردهایی که توسط ایزو وضع میشوند باید در همهی کشورهای عضو پیادهسازی و اجرا شوند. در حال حاضر حدود ۱۶۴ کشور در این سازمان عضویت دارند که ایران و سازمان استاندارد ملی ایران نیز یکی از آنها محسوب میشود.
چرا ایزو اهمیت دارد؟
همانطور که پیشتر نیز بیان شد، ایزو سازمان بین المللی استانداردسازی است که تمامی استانداردهای تدوین شده توسط آن مورد تأیید کشورهای عضو قرار گرفته است. بنابراینبعد از ثبت شرکت و یا ثبت برند هر شرکت و یا مؤسسهای که بتواند از علائم ایزو بر روی محصولات خود استفاده نماید، در واقع توانسته است کیفیت و برتری محصولات خود را به اثبات رسانده و مزیت رقابتی کسب کند و این یعنی موفقیت در عرصه تجارت جهانی و داد و ستد در سطح بین المللی.
علامت های استاندارد
هر کدام از علامتهای استانداردی که توسط ایزو تدوین شده است، به شکل کُدی میباشد که مرتبط با موضوعی خاص است. به عنوان مثال ISO 14001 نشان دهنده تعهد یک شرکت به محیط زیست است. به این معنا که اگر شرکتی بتواند نشان ISO 14001 را دریافت نماید، یعنی موفق شده است که در حین فعالیتهای خود مسائل زیست محیطی را در نظر گرفته و در دراز مدت برای پاکیزه ماندن محیط زیست برنامههای عملی داشته و آنها را نیز به درستی اجرا نماید.
به همین ترتیب ISO 9001، ISO 22000، HACCP و … هر یک به موضوعی خاص ارتباط دارند و بسته به نوع شرکت میتوانند اتخاذ شوند. لازم به ذکر است برخی از استانداردها همچون ISO 9001 و ISO 14001 از جمله استانداردهایی هستند که عمومیت دارند به طوری که تمام شرکتها میتوانند برای اخذ آنها اقدام نمایند اما برخی استانداردها همچون استاندارد HACCP چون تنها مختص شرکتهای تولید کننده مواد غذایی میباشد فقط توسط این نوع شرکتها قابل اخذ میباشد.
انواع استانداردهای ایزو
انواع استاندارد های ایزو به شرح زیر میباشد که در ادامه با دو مورد از آن بیشتر آشنا خواهیم شد.
- استاندارد ISO 9000
- استاندارد ISO14000
- استاندارد OHSAS18001
- استاندارد ISO22000
- استاندارد ISO/IEC 17020
- استاندارد ISO/TS 16949
- استاندارد HACCP
- استاندارد IMS و HSE
استاندارد ISO 9000
کمیته فنی استاندار بین المللی در دهه ۸۰ میلادی سری استانداردهای ISO 9000 را برای تمامی کشورها ارائه کرد. منظور و هدف اصلی این نوع استاندارد، تدیون و ایجاد الگویی بین المللی برای پیاده سازی و مشخص کردن سیستم‌های مدیریتی و تضمین کیفت بود. که باید به این نکته اشاره داشت که مورد استقبال کلیه کشورها نیز قرار گرفت.
این ایزو در دهه ۹۰ و همچنین ابتدای قرن بیست و یکم مورد ویرایش قرار گرفت و مدیریت کیفیت سازمان‌ها با کیفیت بالاتری طراحی شد.
همچنین باید به این موضوع اذعان داشت که استاندارد ایزو ۹۰۰۰ در حقیقت برای یک محصول خاص نیست، بلکه برای فرآیند تولیدی یک کالا یا خدمات در یک واحد تجاری است.
استاندارد ISO 14000
یکی دیگر از استانداردهای پر کاربرد سازمان بین المللی ایزو ISO 14000 میباشد. این استاندارد در اواسط دهه ۹۰ توسط کمیته فنی سازمان بین المللی ایزو در رابطه با سیستم‌های زیست محیطی طراحی و ارائه شد.
ایزو ۱۴۰۰۰ شامل ساختار سازمانی است که فعالیتهای طرح‌ریزی، تعریف مسئولیت‌ها، تعیین روش‌ها و فرآیند‌ها و همچنین در اختیارگیری منابع لازم برای تهیه، اجرا، بازنگری و حفظ خط مشی زیست‌محیطی سازمان را شامل میشود. در حقیقت این استاندارد در رابطه با فرآیند یک تولید و شرایط پشت پرده آن است و نه خود کالا.
این نوع استاندارد گواهینامه‌ای است که به واحدی اعطا میشود که موفق شده است در درازمدت برنامههای عملی برای کمک به پاکیزه ماندن محیط‌زیست انجام داده باشد و در اجرای آن موفق بوده باشد. از مزایای این نوع استاندارد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- ایجاد شرایطی برای اجرای سیستم‌های مدیریت زیست محیطی که منجر به حفاظت بیشتر از محیط زیست می شود.
- رسیدن به حداقل موانع غیر تعرفه ای تجاری و تسهیل تجارت بین الملل با توجه به بها دادن بیشتر به محیط زیست در سازمان‌ها مربوطه
- جلب بیشتر مشتریان در راستای افزایش سهم بازار در سطح بین المللی
- رعایت مقررات و قوانین مربوط به محیط زیست
- استفاده بهینه از منابع طبیعی
- ساده تر شدن شرایط تجارت بین الملل
- ایجاد ارزش افزوده بیشتر برای سازمان
تعاریف ایزو برای پیاده سازی یک استاندارد
کیفیت: خصوصیات و امکانات یک محصول به اندازه‌ای که مشتری احساس رضایت کامل داشته باشد ومطابق با استانداردهای تعریف شده باشد.
مشتری: فرد و یا سازمان دریافت کننده خدمت و یا تولید. مشتری می تواند مشتری فرآیند دیگر باشد یعنی یک فرآیند را دریافت و اقداماتی را روی ان انجام و نهایتا دوباره به مشتری بعدی ارسال کند.
روش اجرایی: روشی که برای انجام یک کار دیده می شود و ممکن است چندین واحد را در بر داشته باشد
دستورالعمل : روش انجام یک کار که تنها مختص یک واحد کاری باشد.
عدم انطباق: برآورده نشدن یک الزام را عدم انطباق می‌نامند.
اقدام اصلاحی: وقتی موضوعی در سازمان وجود داشته باشد که مطابق با خواسته شرکت نباشد باید با اقدامی اصلاح شود. در واقع حذف معلول که بواسطه تعریف یک اقدام به نام اقدام اصلاحی انجام می شود.
اقدام پیشگیرانه: اقدامی که از به وجود آمدن یک معلول بالقوه جلوگیری کند.
چرا ایزو دریافت کنیم؟
همه شرکتها در راستای رسیدن هدف خود نیازمند راضی نگه داشتن مشتریان خود هستند. از طرفی بسیاری از شرکتها علاقمند به حضور در تجارت‌های بین المللی هستند. از این رو دریافت ایزو یکی از اقدامات مهم و حیاتی برای اینگونه شرکتها به حساب می‌آید.
بسیاری از شرکتها روند کیفیت تولید و بسیاری دیگر شرایط زیست محیطی در روند کاری خود را پر اهمیت میدانند از طرفی دیگر کشورهای مختلف سازمان ایزو را مورد قبول خود دارند و برای همکاری با دیگر شرکتها از کشورهای مختلف داشتن ایزو برای محصولات آنها از لازمه کار با آنها است. در ادامه با چند نکته مهم و حیاتی در رابطه با ایزو را بررسی می‌کنیم:
بررسی تمامی جوانب تولیدات و محصولات شرکت بر اساس اهداف و برنامه های مشخص
شفاف بودن روند تولیدات و خدمات با تعیین شاخص‌های موثر و مشخص
جلوگیری از اشتباهات به دلیل اینکه فرآیند های تعریف شده و راه‌های مشخص به صورت کاملا واضح تعریف شده اند.
تعهد در کاهش هزینه‌های تولید
اعتماد و اطمینان داخلی سیستم و شروح وظایف و مسئولیت‌های داخلی مشخص
تعهد به مدیران شرکتها و مشتریان خارجی دیگر
تعهد دادن به مصرف کننده و تامین‌های آنها با اندازه گیری رضایت مشتریان بصورت مرتب و برنامه ریزی شده
ایجاد توان رقابتی بالا با سایر رقبا ودر راستای بالابردن کیفیت و توسعه تولیدات و خدمات
